Άρμαντ Β.

Δεν είναι fair play να προτείνεις βιβλίο που επιμελήθηκες και του έγραψες εισαγωγικό σημείωμα, όμως τα πράγματα με τον Dag Solstad, και ειδικά με το μυθιστόρημά του «Άρμαντ Β.», δεν είναι ποτέ απλά. Αν ζητούσατε τη γνώμη μου πριν από λίγους μήνες, θα σας πρότεινα να διαβάσετε κάτι άλλο. Φυσιολογική αντίδραση, αν λάβει κανείς υπόψη τις ατελείωτες αναγνώσεις και τις αμέτρητες προσπάθειες να περάσω πάνω από κάθε του πρόταση σαν πρέσα σε καθαριστήριο, η φιλοσοφία του οποίου είναι «παντελόνια με τέλεια τσάκιση». Το ότι μέχρι πριν από λίγους μήνες δεν ήθελα ούτε να ακούσω για αυτό το βιβλίο, δείχνει κάτι πολύ σημαντικό: τα βιβλία έρχονται και μας συναντούν σαν να είναι θεοί της ελληνικής μυθολογίας. Άλλοτε παίρνουν τη μορφή ζώου, ενοχλητικού ζητιάνου ή του Αμφιτρύωνα, ή κρύβονται πίσω από ένα πυκνό νέφος σε μια παραλία της Αρχαιότητας. Αλλά δεν παύουν να είναι θεοί. Τα βιβλία σπάνια εμφανίζονται μπροστά μας με το αληθινό τους πρόσωπο – δεν τους το επιτρέπει η στάση μας, στάση άκαμπτου αγνωστικιστή (π.χ. δεν διαβάζω νεοελληνική λογοτεχνία, ή διαβάζω μόνο λατινοαμερικάνους, ή σαν τους αγγλοσάξονες δεν ξέρει να γράφει κανείς, ή μόνο οι Γάλλοι ξέρουν τι θα πει κοινωνικό μυθιστόρημα κ.ο.κ., ένας κόσμος γεμάτος αναγνωστικές αγκυλώσεις και ανεπάρκειες). Ας επιστρέψω όμως στον Dag Solstad. Έναν χρόνο μετά, μια νοσταλγία με έχει κυριεύσει. Θέλω να διαβάσω, για ακόμη μια φορά (δεν θα είναι η τελευταία), τις περιπέτειες του Άρμαντ. Να τον ακολουθήσω στις περιπλανήσεις του στο Όσλο, αλλά και ψηλά στο βουνό, μαζί με τον τυφλό του γιο, τον Άρε – και ας μας πιάσει η καταιγίδα. Θέλω να μπω μπροστά στις συνομιλίες του με τον Χάγκεμαν, και να βρω μια γωνιά στο ορειβατικό καταφύγιο της Νουρμάρκα, παρέα με τον Γιαν Μπροστέν, τον Πάουλ Μπούερ και τις πανέμορφες συμφοιτήτριές τους. Να πάρω το νυχτερινό τρένο για το Μπέργκεν, όπου σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη περιμένει η δίδυμη αδερφή της Ν, και να ακολουθήσω τον Άρμαντ στο διαμέρισμα της κακόψυχης γριάς που νοικιάζει στον γιο του ένα δωμάτιο. Ας πούμε ότι το νέφος καθάρισε ξαφνικά, και τώρα μπορώ να δω το βιβλίο όπως τότε που, κατενθουσιασμένος, έγραφα το εισαγωγικό του σημείωμα. Τα πράγματα δεν είναι ποτέ απλά με τον Dag Solstad. Και εδώ έγκειται ένα μέρος της αξίας του. Η υπνωτιστική του γραφή, οι μοναχικοί του χαρακτήρες, οι σκέψεις του και εμπνεύσεις του έχουν σχηματίσει ένα σύνολο στη συνείδησή μου. Δεν διακρίνεται για τα υφολογικά του ξεσπάσματα (δεν έχω ανακαλύψει γλωσσικές εξάρσεις ούτε στις ελληνικές ούτε στις αγγλικές μεταφράσεις). Άλλα από τη στιγμή που εισέλθετε (ταπεινά βέβαια, έτσι του αξίζει, και με περιέργεια) στον κόσμο του Νορβηγού συγγραφέα (εγώ το έκανα με την «Αιδημοσύνη και αξιοπρέπεια», το πρώτο του μυθιστόρημα που εκδόθηκε στη γλώσσα μας), θα ανακαλύψετε έναν συγγραφέα που πρόκειται να σας απορροφήσει πλήρως.
   Δημήτρης Καρακίτσος, 19.7.2021