Μελετώντας Προυστ στα γκουλάγκ

Ο Γιόζεφ Τσάπσκι γεννήθηκε το 1896 στην Πράγα. Στην πορεία της μακράς ζωής του –πέθανε σχεδόν αιωνόβιος το 1993– διέπρεψε ως ζωγράφος, συγγραφέας και κριτικός τέχνης. Ταυτόχρονα όμως, όλη η ζωή του συνυφάνθηκε με την τραγική μοίρα της Ευρώπης του 20ού αιώνα. Ως φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Πετρούπολης, βρέθηκε το 1917 στη Ρωσία και παρασύρθηκε στη δίνη της Επανάστασης. Λίγο αργότερα, απαρνήθηκε τον πασιφισμό του και πολέμησε με τον πολωνικό στρατό εναντίον των Σοβιετικών. Μετά από κάποια χρόνια μποέμικης ζωής στο Παρίσι, όπου άρχισε σιγά σιγά ν’ αναγνωρίζεται ως ζωγράφος, το 1939 στρατεύτηκε εκ νέου, ως αξιωματικός αυτή τη φορά, στον πολωνικό στρατό. Αιχμαλωτίστηκε από τους Σοβιετικούς στο Λβοβ, και προοριζόταν να σφαγιαστεί στο Κατύν, μαζί με τους περισσότερους από 20.000 Πολωνούς που δολοφονήθηκαν εκεί κατ’ εντολή της σοβιετικής ηγεσίας. Χάρη όμως σε κάποια ανεξήγητη μοίρα, ήταν ανάμεσα στους μόλις 395 αξιωματικούς που τελικά γλίτωσαν την εκτέλεση. Έζησε για σχεδόν δύο χρόνια αιχμάλωτος σε στρατόπεδα στη Ρωσία, πρώτα στο Σταρομπιέλσκ κι έπειτα στο Γκριαζόβιετς. Μετά την απελευθέρωσή του, επέστρεψε και πάλι στη Μόσχα, αναζητώντας μάταια τα ίχνη των σφαγιασθέντων συντρόφων του. Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαταστάθηκε οριστικά στο Παρίσι, όπου αφοσιώθηκε στη ζωγραφική και τη συγγραφή.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
   Γιώργος Πινακούλας, https://pantodapa.wordpress.com, 20.5.2021