Ο λόγος για τον Ολλανδό πολυβραβευμένο συγγραφέα, γλύπτη και ζωγράφο Γιαν Βόλκερς (1925-2007) θεωρούμενο ως έναν από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς λογοτέχνες της πατρίδας του. Τα «Λουκούμια» εκδόθηκαν το 1969 γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία, κυρίως, λόγω της αθυροστομίας τους και της εμμονής τους με το σεξ. Ο κεντρικός ήρωας Έρικ που είναι και αυτός γλύπτης, εξιστορεί την παράφορη σχέση του με την Όλγα που στην πραγματικότητα είναι η δεύτερη γυναίκα του Βόλκερς, η Ανεμαρί Νάουτα. Όμως, ο χαρακτήρας της Όλγας είναι κράμα από τις τρεις γυναίκες που ερωτεύτηκε σφόδρα ο συγγραφέας.
Σε μια χώρα σαν την Ολλανδία που ευδοκίμησαν μεγάλα κινήματα της Αυτονομίας όπως αυτό των Provos, που έθεσαν τις βάσεις του σύγχρονου μητροπολιτικού ακτιβισμού, με καταλήψεις ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων στο ιστορικό κέντρο του Άμστερνταμ, διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ και υπέρ της νομιμοποίησης της μαριχουάνας, το κίνημα των λευκών ποδηλάτων και τον αποκλεισμό των αυτοκινήτων από τις πόλεις, σε ένα τέτοιο κοινωνικό περιβάλλον, ο Βόλκερς γράφει ένα βιβλίο που συνάδει με το πνεύμα της εποχής εστιάζοντας σε προσωπικό επίπεδο με μια διάχυτη αντισυστημική αίσθηση. Γιατί τα Λουκούμια δεν είναι απλά ένα βιβλίο που θέλει να προκαλέσει, παρά τις πολλές ερωτικές σκηνές, το αντίθετο, με αφορμή το πάθος του Έρικ για την Όλγα, την ιστορία της σχέσης τους και την κατάληξή της. Ο συγγραφέας περιγράφει συμβολικά αλλά και με πραγματικά γεγονότα την σύγκρουση του ελευθεριακού πνεύματος των ’60s με το συντηρητισμό, τη σοβαροφάνεια και τη σεμνοτυφία που κυριαρχούσαν τότε στην Ολλανδία και στο δυτικό κόσμο.
Η Όλγα, καλοαναθρεμμένη κόρη μεγαλοαστών αποφασίζει να ζήσει στην τρώγλη του καλλιτέχνη και να εγκαταλείψει τις αναρίθμητες καταναλωτικές ανέσεις της τάξης της. Στη καλύβα του Έρικ μαθαίνει να ζει με τα ελάχιστα, αλλά έχει τα πάντα, καθώς βιώνει μια φλογισμένη ερωτική κατάσταση με τον πένητα διανοούμενο. Στο λιτό διαμέρισμά τους καλλιεργούνται διάφορα χρήσιμα φυτά, κυκλοφορούν πολλά ζώα- πέρα από τη μόνιμη παρουσία μιας γάτας- μια αλεπού, ένα ποντικάκι, μια αγριόπαπια και ένας γλάρος. Είναι αυτή η επαφή τους με τα δημιουργήματα της φύσης που ενισχύει το αίτημα για ένα άλλο τρόπο ζωής, μια οικονομία των αναγκών σε αγαστή σύμπνοια με την ατμόσφαιρα του Μάη του ’68. Αλλά και το ερωτικό στοιχείο, καθαρό, γήινο, σάρκινο, ειλικρινές, χωρίς καμιά απολύτως αναστολή οδηγεί κατευθείαν στην απελευθέρωση του σώματος αλλά και των συναισθημάτων: «Τύλιξα τα χέρια μου γύρω από τους γλουτούς της και την έσφιξα πάνω μου. Και έχωσα τη γλώσσα μου σ’ αυτή την υγρή σχισμή. Εκείνη βογκούσε και αναστέναζε και τα ψηλά τακούνια της χτυπούσαν στο πάτωμα καθώς έτρεμε από την ένταση και ξαφνικά τινάχτηκε λίγο μπροστά και με τα δυο της χέρια στην κορυφή του κεφαλιού μου έσπρωξε το πρόσωπό μου σ’ αυτήν την απαλή σάρκινη χλιδή. Στη συνέχεια έκανε κυκλάκια με το μουνί της γύρω από το πρόσωπό μου». Δεν είναι δύσκολο κάποιος να παγιδευτεί από παρόμοιες εικόνες που βρίθουν στο κείμενο και να εντρυφήσει σε αυτές, καθώς αναδίνουν μια ποιητική ωμότητα, όμως η ουσία έγκειται στα φιλοσοφικά νοήματα που υποφώσκουν στον ενίοτε παραληρηματικό και πνευματώδη μονόλογο του Βόλκερς. Παράλληλα με των έρωτά τους, υπάρχει και εκείνος του Έρικ -αυθεντικού επίγονου των Μπίτνικς- με την τζαζ να παίζει παντού, στο πικάπ και στα διάφορα κλαμπ του Άμστερνταμ.
Τελικά, η Όλγα δεν αντέχει τις κακουχίες και την σπαρτιάτικη ζωή με τον γλύπτη και με την αρωγή της μάνας της, που ανέκαθεν διαφωνούσε με την επιλογή της κόρης, επιστρέφει στον καταναλωτικό παράδεισο εξουσίας της οικογένειάς της κάνοντας αποτυχημένες σχέσεις και γάμους καθώς ακολουθεί την συντηρητική παλινόρθωση των ‘70s. Χάνει τον εαυτό της και τη ζωντάνια της και έχει άσχημο τέλος και είναι τότε που ο Έρικ συμφιλιώνεται με την ιδέα πως όλοι οι μεγάλοι έρωτες, όπως και ο δικός του, έχουν πικρό τέλος. «Ζήσατε σκανδαλωδώς ευτυχισμένα και τώρα απλά έφτασε το τέλος», αποφαίνεται ένας φίλος του Έρικ και αυτό αποτελεί την πεμπτουσία του βιβλίου του Βόλκερς.
Στην πλαστικότητα της γλώσσας των Λουκουμιών συμβάλει τα μέγιστα η μεταφράστρια Ινώ Βαν Ντάικ- Μπαλτά.
Αντώνης Ν. Φράγκος, www.toperiodiko.gr, 08/12/2015
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Το καλάθι σας είναι άδειο!