Το καλάθι σας είναι άδειο!
Ποταμόπλοια / 40
Στην κεντρική πλατεία μιας πόλης στη Βόρειο Ελλάδα το σμιλευμένο άγαλμα της Αυτής Μεγαλειότητας της Βασίλισσας των Ελλήνων έχει καθαιρεθεί. Στο ίδιο σημείο –στην διαφημιστική πινακίδα του πρώτου κινηματογράφου της πόλης-- ποζάρει γυμνή η Ζωή Λάσκαρη. Το έργο που παίζεται είναι ο ‘’Ο Κατήφορος’’. Αυτή ακριβώς η ιστορική και χρονική συγκυρία τυλίγει σα νήμα τη ζωή και το πεπρωμένο των ηρώων στο Φυγόδικος δεν ήμουν.
Η πόλη βρίσκεται στο Βορρά. Το σπίτι είναι πέτρινο: ριζωμένο στη γη. Οι ένοικοι πολλοί: ριζωμένοι στις εμμονές τους. Η δάφνη τετράψηλη: ριζωμένη στον κήπο. Η νύχτα είναι μία και είναι του Αύγουστου. Οι επισκέπτες είναι δύο: άντρας και γυναίκα. Εραστές. Ο άντρας είναι φυγάς. Η γυναίκα τον έφερε εδώ. Η πόλη, το σπίτι, οι ένοικοι του είναι άγνωστοι. Κανείς δεν τον περιμένει, κανείς δεν τον γνωρίζει, κάθε αγκωνάρι τον καταδιώκει, κάθε ένοικος είναι γι’ αυτόν πυρακτωμένο σίδερο. Η νύχτα είναι μία και είναι του Αύγουστου. Και η γυναίκα είναι κλειδωμένη στο δωμάτιο της. Θα βγει να χτυπήσει την πόρτα του μέσα στη νύχτα; Κάποιος από τους δυο τους πρέπει πάση θυσία να μιλήσει πρώτος στον άλλον. Αν όχι, η μεταξύ τους σχέση θα σκάσει σαν πυριτιδαποθήκη. Ξημερώνει. Ο ήλιος είναι ολοκαίνουργιος, τα σύννεφα τρέχουν και οι δρόμοι ξετυλίγονται. Το αρχοντικό –χάρη στο ανέφικτο της λήθης;-- ξεθάβει μυστικά, αποκαλύπτει λάθη, συγκαλυμμένες ρήξεις, ακλόνητες πεποιθήσεις, βγάζει στο φως μεγάλα λάθη, εύκολα λησμονημένα. Το αρχοντικό κοιτάζει ενοίκους και επισκέπτες στα μάτια, περιμένοντας την αντίδραση τους: Θα συμφιλιωθούν ή θα παραμείνουν ξένοι;
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΓΡΑΨΑΝ:
Φυγόδικος δεν Ήμουν, Ισμήνη Καρυωτάκη
Επειδή έχω χάσει (για να σας προλάβω,ναι,εξ αιτίας του μελετητικού μέρους των διαβασμάτων μου και προφανώς λόγω σπουδών) ένα όχι και μικρό κομμάτι από την ξεγνοιασιά εκείνου του ωραίου και αβασάνιστου μ΄αρέσει δεν μ΄αρέσει που λέγαμε στα χρόνια της αναγνωστικής μας αθωότητας, τι κάνω πλέον για να μην αδικήσω κανένα βιβλίο αλλά και τη δική μου κρίση ως προς το τι είναι ένα κείμενο και πού χωλαίνει;
Το σπάω ωραία ωραία σε δυο αναγνώσεις τύπου παράλληλα κοιτάγματα,πείτε τα και βάθους και επιφάνειας, το ένα πάντως σκάλισμα/ψάξιμο είναι του θέματός του και το άλλο της τεχνικής (σουμάρω σ΄αυτό το ψάξιμο γλώσσα,ύφος, χρόνους,σχήματα,χαρακτήρες και διάφορα που περιμένουμε να έχει ή να μην έχει ένα μυθιστόρημα) και κάπως μιαν άκρη τη βγάζω στριμώχνοντας σε μια γωνιά την εντελώς προσωπική προσδοκία την οποία δεν έχω ίδια κάθε φορά και για κάθε βιβλιο,μπορεί μάλιστα να μου τη δημιουργήσει η πρόθεση και οι ικανότητες που διακρίνω όταν έχω ξεκινήσει και να τη διαψεύσει στην πορεία η γεγονοτολογική, όπως τη λέω, εξέλιξη της ιστορίας και πώς; Εύκολα και ξαφνικά, με μια εφετζίδικη ανατροπή,για παράδειγμα,έναν άκαιρο και περιττό προϊδεασμό,μια καταστροφική -κατ΄εμέ,το ξαναλέω αυτό-, προοικονομία, ένα φόρτωμα με φθαρμένο εύρημα που αντί να προσθέσει στη μυθοπλασία την υπονομεύει στα καλά του καθουμένου * και ποικίλα άλλα.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Βιβή Γεωργαντοπούλου, lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.com, 1.10.2004
Δεν θα δούμε ποτέ το κεφάλι της γκαμήλας…
Μια ανάγνωση από την μεριά του Σπήλιου!
«Δεν θα δούμε ποτέ το κεφάλι της γκαμήλας, έλεγε κάθε τόσο η Εριφύλη στη Φλώρα. Πάντα βρισκόμαστε από την μεριά που δεν μπορεί να δει κανείς το κεφάλι της γκαμήλας. Η Φλώρα την κοίταζε με απορία και κατανόηση συγχρόνως, αναγνώριζε πάντα τις γνώσεις της και καταλάβαινε πώς κάτι κρυβόταν πίσω από τα λεγόμενα της»
Ανάλογες θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι, ή ότι ανάλογα εξελίσσονται, και οι πολλαπλές, πιθανές αναγνώσεις του τελευταίου και βραβευμένου μυθιστορήματος της Ισμήνης Καρυωτάκη. Ένα βιβλίο ανοιχτό καθ’ όλο το ξετύλιγμα της πλοκής, σε μια συνεχή, σχεδόν πυρετική αντιμεταχώρηση και αντίστιξη μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, την οποία υπηρετεί και εκφέρει μια γραφή σε διαρκή «εγρήγορση», και μια μάλλον προγραμματικά ασύμμετρη αφηγηματική δομή, που ενδεχομένως προκαλεί εύλογα ερωτήματα και απορίες.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Εριφύλη Μαρωνίτη, literature.gr, 2.5.2024
Reading Greece: Ismini Karyotaki on the Meeting Point between History and Fiction in her Writings
Ismini Karyotaki was born in Ioannina. She studied architecture at the National Technical University of Athens and stage design at Beaux Arts in Paris. She worked as an architect in Paris and Athens and as a set designer in the theatre and the cinema. She has written seven books, including novels, novellas and a chronicle. Her latest novel titled Fugitive I Was Not (Potamos, 2022) received the State Award for Best Novel.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Interview by Athina Rossoglou, greeknewsagenda, 10.5.2024
Η Ισμήνη Καρυωτάκη παραδίνεται άνευ όρων στα τζιτζίκια της ακακίας ενός ακάλυπτου Η σπουδαία συγγραφέας μιλάει στην Parallaxi μετά τον θρίαμβο της στα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, κατακτώντας το βραβείο καλύτερου μυθιστορήματος.
Μετά τον θρίαμβο της στα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, κατακτώντας το βραβείο καλύτερου μυθιστορήματος για το έργο της “Φυγόδικος δεν ήμουν” (Εκδόσεις Ποταμός), η συγγραφέας Ισμήνη Καρυωτάκη μιλάει στην Parallaxi για τη διάκριση της, το πρόσφατο βιβλίο της, την Αρχιτεκτονική και την Σκηνογραφία και για ένα… κοντσέρτο allegro ma non troppo.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Γιώργος Σταυρακίδης parallaximag, 27.3.2024
Οι δυναμικές φωνές των Ελληνίδων συγγραφέων
Ισμήνη Καρυωτάκη, Φυγόδικος δεν ήμουν, εκδ. Ποταμός
Όλο το ελληνικό σύμπαν χωνεύεται και σμιλεύεται με τρόπο μοναδικό μέσα από τις σελίδες της Ισμήνης Καρυωτάκη, η οποία συνδέει σε μια στιβαρή γραφή όχι μόνο τις υφιστάμενες προσωπικές και κοινωνικές αντιθέσεις αλλά ταυτόχρονα ξεδιπλώνει, καταφεύγοντας στη μυθοπλασία, τα βασικά συστατικά στοιχεία στα οποία διαρθρώνεται. Ο Εμφύλιος, που διαπερνά κάθε έκφραση της ελληνικής Ιστορίας, αποτυπώνεται με συμβολικό τρόπο στην κυρίαρχη ιδέα, στην οποία βασίζεται το μυθιστόρημα που έχει να κάνει με την καθαίρεση του αγάλματος της βασίλισσας Φρειδερίκης σε μια πόλη της Ηπείρου το 1962, τις ίδιες ακριβώς μέρες που στο σινεμά παίζεται η ταινία ο Κατήφορος. Αυτά τα δυο πεδία θα δώσουν την αφορμή ώστε να φανεί το χάσμα μεταξύ των δύο κόσμων που ορίζουν το ερωτευμένο ζευγάρι, τον Σπήλιο και την Εριφύλη ή, για την ακρίβεια, τον φυγά Σπήλιο και την καλοαναθρεμμένη, αν και σε ένα άκρως συντηρητικό περιβάλλον, Εριφύλη.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Τίνα Μανδηλαρά, lifo.gr, 26.3.2024
Ισμήνη Καρυωτάκη, Χρήστος Λούκος, Ρέα Γαλανάκη: τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία 2023
H Ισμήνη Καρυωτάκη είναι η θριαμβεύτρια των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων, που μόλις ανακοινώθηκαν, κατακτώντας το βραβείο καλύτερου μυθιστορήματος για το έργο της Φυγόδικος δεν ήμουν. Ανάμεσα στους θριαμβευτές και ο Χρήστος Λούκος για το δοκίμιό του για το έργο του Η Ερμούπολη της Σύρου (1821-1950). Από το Λίβερπουλ της Ανατολικής Μεσογείου στη βαμβακούπολη των Κυκλάδων. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων απονέμεται στη Ρέα Γαλανάκη. Όλα τα βραβεία και το σκεπτικό των επιτροπών ακολουθούν.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Τηλέμαχος Αναγνώστου, booksjournal.gr, 5.3.2024
Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022
Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Εκατό καλά βιβλία από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογραφία να κατέχει όπως κάθε χρόνο τη μερίδα του λέοντος.
Το, ιδιαίτερο για την ατμόσφαιρά του, μυθιστόρημα της Ισμήνης Καρυωτάκη Φυγόδικος δεν ήμουν (εκδ. Ποταμός) έχει αρκετές αναφορές στο Πέδρο Πάραμο του Χουάν Ρούλφο. Διαβάζουμε: «Η πόλη βρίσκεται στο Βορρά. Το σπίτι είναι πέτρινο: ριζωμένο στη γη. Οι ένοικοι πολλοί: ριζωμένοι στις εμμονές τους. Η δάφνη τετράψηλη: ριζωμένη στον κήπο. Η νύχτα είναι μία και είναι του Αύγουστου. Οι επισκέπτες είναι δύο: άντρας και γυναίκα. Εραστές. Ο άντρας είναι φυγάς. Η γυναίκα τον έφερε εδώ. Η πόλη, το σπίτι, οι ένοικοι του είναι άγνωστοι. Κανείς δεν τον περιμένει, κανείς δεν τον γνωρίζει…». Έγραψε ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης: «Το όλο παζλ των πολιτικών και ηθικών κατευθύνσεων, της χουντικής και της εμφυλιακής κοινωνίας, οι δρόμοι της πρόκλησης του κινηματογράφου και της ευπρέπειας των χριστιανικών ηθών κ.λπ. αναδεικνύουν φυγόκεντρα και πολυκεντρικά τη μεγάλη εικόνα της Ελλάδας. Η χώρα, δυνάμει προοδευτική αλλά κατ’ ουσίαν συντηρητική, συναιρεί το ένα και το άλλο, καρκινοβατώντας πότε προς την απελευθέρωση από τα κοινωνικά δεσμά και πότε συντηρώντας ένα καθωσπρέπει πρόσωπο, που δεν θέλει να αλλάξει».
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός, Κ.Β. Κατσουλάρης, bookpress.gr, 13.12.2022
«Φυγόδικος δεν ήμουν» της Ισμήνης Καρυωτάκη (κριτική) – Από τη Φρειδερίκη στον «Κατήφορο»
Θα ήθελα, πρώτα απ’ όλα, να δώσω τα εύσημα στην Ισμήνη Καρυωτάκη για τη βασική ιδέα πάνω στην οποία διαρθρώνεται όλο το μυθιστόρημα. Εν έτει 1962 σε μια πόλη της Ηπείρου έχει καθαιρεθεί το άγαλμα της πρώην Βασίλισσας Φρειδερίκης, ενώ στον τοπικό κινηματογράφο παίζεται η ταινία «Κατήφορος» με τη Ζωή Λάσκαρη. Μόνο και μόνο αυτή η διασταύρωση δύο άσχετων –φαινομενικά– στοιχείων προκαλεί συνειρμούς και αντιθέσεις που κινούν την ιστορία αλλά και κινητοποιούν τη σκέψη. Το παλάτι συνδέεται με την τέχνη, η σοβαρότητα μιας βασίλισσας με το γυμνό μιας ηθοποιού, τα συντηρητικά ήθη με τις εξελίξεις στην κοινωνική νοοτροπία, εντέλει η πολιτική με την ηθική…
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη, https://bookpress.gr, 17.11.2022
Σμιλεύοντας ψυχές και πέτρες
Η μεγαλύτερη ίσως αρετή του νέου μυθιστορήματος της Ισμήνης Καρυωτάκη «Φυγόδικος δεν ήμουν» είναι ότι αποτελεί χωνευτήρι πολύ διαφορετικών πραγμάτων, διατηρώντας ισορροπίες που σε πρώτη εξέταση φαίνονται αγεφύρωτες. Το πολιτικό στοιχείο, διαρκώς παρόν, χωνεύεται παρόλα αυτά μέσα στην ιδιομορφία των χαρακτήρων και τη δεσπόζουσα παρουσία της φύσης. Χωρίς ποτέ να κουνάει το δάχτυλο. Η βαθύτερη ποιητικότητα, διαρκώς παρούσα στον τρόπο γραφής -που, βέβαια, δεν είναι καθόλου ποιητικίζων- παρά την έντασή της δεν καταπίνει την πολιτική. Οι πολύ δυνατοί χαρακτήρες, που κατά βάση από μόνοι τους διεκδικούν το μονοπώλιο του ενδιαφέροντος ως τέτοιοι, βάζοντας σε δεύτερο πλάνο οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, εντέλει ούτε αυτοί καταργούν τις άλλες συνιστώσες της ιστορίας.
Μάλλον ο λόγος είναι ότι διαιτητής σε αυτό το μυθιστόρημα, όπου η παραγωγή αντιθέσεων είναι συνεχής και τα στοιχεία που πρέπει να συγκεραστούν πολύ διαφορετικής φύσης, είναι ένας ποταμός. Είναι ο Αώος, που βρίσκεται στην καρδιά των καταστάσεων αυτών, τις διαπερνά αλλά και τρόπον τινά τις διαφεντεύει, είναι ο αθόρυβος ρυθμιστής χωρίς τον οποίο ούτε τα πρόσωπα θα ήταν τα ίδια, ούτε οι πολιτικές τους επιλογές, ούτε η φύση που περιγράφεται γύρω. Όλα χωνεύονται στη ροή του, τη ροή που είναι ζωή, που έχει μάλιστα κατεύθυνση μια άλλη χώρα, την Αλβανία, όλες οι αντιπαραθέσεις φαίνονται στις διαφορετικές του όχθες και όλες οι προσπάθειες συνεννόησης και συμβιβασμού συμβολίζονται στα πέτρινα γεφύρια του.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Μανώλης Πιμπλής, www.epohi.gr, 18.9.2022
Σπήλιος και Εριφύλη
Η λυρική και εικαστική γραφή της Καρυωτάκη μιλά για τον εμφύλιο και τις συνέπειές του, για τους μυριάδες «εμφίλιους» που δηλητηρίασαν την ελληνική κοινωνία.
Μια ερωτική ιστορία για τα κάθε λογής σύνορα, τους πολιτικοκοινωνικούς εγκλεισμούς, τις οικογενειακές φυλακές, αλλά και τα χρονοτοπικά δεσμά. Αλλοτε ως ηθογραφικό κωμειδύλλιο και άλλοτε ως φανταστική φάρσα σε ιστορικό φόντο [βλ Στους Δρόμους (Ροδακιό, 2017) όπου και η αντιδικτατορική ιστορία του ζεύγους, Σείριου – Δεσμίνας, μυθιστορηματικά απεικάσματα της Ισμήνης και του Κώστα Καρυωτάκη) παλινδρομεί διαρκώς μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας και συνεχίζεται, με τρόπο μαγικό, στο επέκεινα.
Από τη μια, ο αινιγματικός Σπήλιος (γενν. 1940), ένας «ρέμπελος» ειδικευμένος στην αναπαραγωγή παράνομων φυλλαδίων, προσωρινά αποφυλακισθείς ως εμφραγματίας, και «άλλο του μισό», ενάντια στην παράδοση της βασιλόφρονος οικογένειάς της, η πρόσχαρη Εριφύλη (γενν. 1947) με τις καλλιτεχνικές κλίσεις, «καρδιά καλόγριας και μήτρα πόρνης» (σαν άλλη Αχμάτοβα).
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Αριστοτέλης Σαΐνης, www.efsyn.gr, 21.8.2022
Ο Κατήφορος
Η Ισμήνη Καρυωτάκη, αφήνοντας πίσω το αστικό περιβάλλον των Εξαρχείων και της Νεάπολης του προηγούμενου έργου της «Οι ληστές της "Ανθολογίας του μαύρου χιούμορ"», μεταπηδά στο άγριο καθοριστικό τοπίο της Ηπείρου, ανοίγοντας την αφήγηση του «Φυγόδικος δεν ήμουν» με ένα ερωτευμένο ζευγάρι, τον Σπήλιο και την Εριφύλη, καθώς προσπαθούν να διασχίσουν την φουσκωμένη κοίτη του Βοϊδομάτη του Αώου, μια νύχτα που το χαλάζι έπεφτε πυκνό «όπως οι σφαίρες στα χαρακώματα». Από τις πρώτες κιόλας γραμμές η Καρυωτάκη μας μεταφέρει στον πολύπλοκο δαιδαλώδη πολυπλόκαμο κόσμο από τον οποίο καθορίζονται οι ήρωές της αλλά και οι μεταξύ τους σχέσεις. Σχέσεις που, πολλές φορές, δεν είναι μόνο αυτό που δείχνουν, καθώς αόρατα νήματα δημιουργούν συνδέσεις που δεν γίνονται απευθείας ορατές. Σχέσεις οι οποίες καθορίζονται όχι τόσο από όσα λέγονται, αλλά κυρίως από όσα παραμένουν κρυμμένα. Από την πρώτη κιόλας παράγραφο του βιβλίου ξεπροβάλει ένα μυστικό.
Ο Σπήλιος ο οποίος δεν είναι φυγόδικος, αλλά είναι έξω με αναστολή έχει ένα σχέδιο: να περάσει τα σύνορα μαζί με την Εριφύλη. Εκείνη, απεναντίας, που δεν γνωρίζει τίποτα για τις προθέσεις του, το μόνο σχέδιο που έχει είναι να τον ακολουθήσει μέχρις εσχάτων. Είναι μια Αυγουστιάτικη νύχτα του 1972, εν μέσω χούντας, και το σχέδιο, λόγω μιας ιδιοτροπίας της φύσης, καταρρέει με πάταγο. Όπως άλλωστε και μια άλλη αυγουστιάτικη νύχτα, χρόνια πριν, το 1948, όπου στην χαράδρα του Χάρου στο Γράμμο ο Γιαννούλης, διοικητής της 102ης Ταξιαρχίας του Δημοκρατικού Στρατού, με τους άντρες του παίρνουν διαταγή για οπισθοχώρηση, με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Η Καρυωτάκη, με όχημά της τον έρωτα, συνδέει τα χρόνια του εμφυλίου με αυτά της δικτατορίας, καθώς τα βιωματικά γεγονότα και οι ιστορικές μαρτυρίες συμπλέκονται με την προσωπική μοίρα των ηρώων επηρεάζοντάς την καθοριστικά. Αλλά και ο ίδιος ο έρωτας δεν είναι, δεν μπορεί να είναι, χωρίς βάσανα, αν όχι μία βάσανος από μόνος του.
Ο Σπήλιος, ο οποίος είναι και ο κύριος αφηγητής, έχοντας την δυνατότητα να «παρακολουθεί» γεγονότα στα οποία δεν είναι μπροστά – κι αυτό από ένα εύρημα της Καρυωτάκη που δεν θα αποκαλύψουμε - αυτοσυστήνεται ως εξής: «Ρέμπελος, με εξειδίκευση στη λαθραία αναπαραγωγή παράνομων φυλλάδων μέσω της χρήσης χειροκίνητου πολύγραφου (…), αποφυλακίστηκα προσωρινά ως εμφραγματίας, ¨οξύ στεφανιαίο σύνδρομο¨ μετά τον αγρίως κτηνώδη έως θανάτου ξυλοδαρμό μου». Από την άλλη, η Εριφύλη ανήκει σε οικογένεια βασιλοφρόνων και μάλλον αδυνατεί να συλλάβει την απόσταση. Αδυνατεί να συλλάβει το μέγεθος και την ποιότητα των αντιθέσεων. Ακριβώς πάνω σε αυτές τις αντιθέσεις στήνει η Καρυωτάκη μια από τις πιο δυνατές σκηνές του βιβλίου. Την συνάθροιση του ζευγαριού με τους συγγενείς της Εριφύλης γύρω από το τραπέζι, μέσα σε ένα αρχοντικό το οποίο αποκτά την έννοια του συμβόλου, καθώς φαίνεται να περικλείει όλα τα ανομολόγητα, αλλά και να καθορίζει με την «βαρύτητά» του την ψυχοσύνθεση των ενοίκων του. Όλοι μαζί και ο Σπήλιος απέναντι, εσαεί ανακρινόμενος από αυτούς που θεωρούν πως τώρα «μας κυβερνούν λογικοί άνθρωποι». Οι λογικοί άνθρωποι που υπήρξαν οι βασανιστές του. Οι λογικοί άνθρωποι που έβαλαν την σφραγίδα του τέλους του. «Αυτοστιγμεί αισθάνομαι τη βασιλική ευπροσηγορία – ολόιδια με τη γνωστή μιλιταριστική των ανακριτών μου – να με θωπεύει βασανιστικά επισφραγίζοντας τη συνάντηση μας και να τη διευρύνει με τις ανάλογες συστάσεις: Χαίρω πολύ, βασιλεύς Παύλος, αυτοσυστήνεται ο τέως, από εδώ η σύζυγός μου, βασίλισσα Φρειδερίκη». Ο κατήφορος όμως, όπως ορίζεται και ό,τι συμβολίζει για τον καθένα, έχει αρχίσει. Στην θέση του αγάλματος της Αυτής Μεγαλειότητας, δεσπόζει τώρα το γυμνό κορμί της Ζωής Λάσκαρης στον «Κατήφορο». Γυμνό το κορμί της Λάσκαρη σε αντιπαραβολή με το επίσης γυμνό της Εριφύλης όπως σε πολλά σημεία εμφανίζεται και το οποίο άλλοτε δονείται από έναν άγριο άγουρο ερωτισμό κι άλλοτε εκτίθεται ανυπεράσπιστο, ευάλωτο. Άλλωστε, το κορμί είναι εκείνο που, εντέλει, «προδίδει» όντας βασανισμένο. Για να μείνει ο έρωτας ανεκπλήρωτος. Και γι’ αυτό κραταιός και νικηφόρος. Η απάντηση ίσως να βρίσκεται στα μυστικά, ίσως πάλι και να μην υπάρχει απάντηση, αλλά όλα να είναι τερτίπια της Ιστορίας.
Με διαρκή πισωγυρίσματα στον χρόνο, με αφήγηση όπου το πραγματικό συγχέεται άλλοτε με την φαντασία και άλλοτε με το όνειρο, με σύνθετους, πολύ ενδιαφέροντες, χαρακτήρες, ακατάτακτους και απρόσμενους όπως το συνηθίζει η συγγραφέας, με σελίδες γεμάτες πάθος και ορμή που συμπαρασύρουν, με όλα όσα λένε αλλά και με όσα δεν κατονομάζουν, με γρήγορο ρυθμό και κινηματογραφική αίσθηση, με καταλυτικής ωραιότητας εικόνες και μυστηριώδη ατμόσφαιρα, η Καρυωτάκη γράφει ένα μυθιστόρημα πολλαπλών αναγνώσεων και βαθιάς συγκίνησης.
Ευγενία Μπογιάνου, Η Αυγή, 2.8.2022
Ισμήνη Καρυωτάκη: Η αποστολή της φυγής ίσως να είναι η συμφιλίωση με το ξένο μέσα μας
Η αφήγηση στο βιβλίο “Φυγόδικος δεν ήμουν” κάνει ένα ταξίδι στον χρόνο: από τη χούντα, στον Εμφύλιο, και φτάνει στο σήμερα. Το σκηνικό είναι μια πόλη του Βορρά. Ο πρωταγωνιστής και αφηγητής του βιβλίου, φυγάς, αν και όχι φυγόδικος, προσπαθεί να βρει καταφύγιο. Το πέτρινο αρχοντικό που θα τον φιλοξενήσει θα τον τοποθετήσει ακριβώς στην τομή δύο αντιθέτων, στην καρδιά μιας σύγκρουσης παλιάς, η οποία όμως δεν έσβησε ποτέ.
– Ο τόπος στον οποίο εκτυλίσσεται το τελευταίο σας βιβλίο είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος η γενέτειρά σας, η Ήπειρος. Με ποια αφορμή αποφασίσατε να τοποθετήσετε εκεί τον κορμό της ιστορίας σας;
Κατά καιρούς επισκέπτομαι το κουτί με τα γράμματα που έχω φυλάξει –πολύτιμα για μένα–, ανοίγω κάποια στην τύχη και τα ξαναδιαβάζω. Το ωραίο είναι ότι το εκάστοτε γράμμα κάθε φορά μού αποκαλύπτεται ετεροτρόπως. Μου συμβαίνει και με τα βιβλία. Το γράμμα είχε αποσταλεί από μένα την ίδια –πριν χρόνια– στον έφηβο τότε γιο μου από την πόλη όπου –όντας άρρωστη– είχα καταφύγει. Η πόλη βρίσκεται στην Ήπειρο πολύ κοντά στη γενέθλια πόλη. Είναι η πόλη όπου περνούσα τα καλοκαίρια σαν παιδί. Το γράμμα είναι γραμμένο στον κήπο του σπιτιού όπου είχα καταλύσει. Διαβάζοντάς το ταξίδεψα άμεσα, με κατέκλυσε με συναισθήματα, ενεργοποίησε τη μνήμη μου, με συνέδεσε με τον κήπο, με τα δωμάτια, με τα πρόσωπα, με τη γεωγραφία του τόπου των παιδικών χρόνων, αλλά και των νεανικών, ως αυτήν του σήμερα. Η μνήμη είναι αμείλικτη, επιλέγει τις δικές της ατραπούς και σε παρασύρει άμεσα στο αντικείμενο του πόθου της.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
ΣΩΤΗΡΙΑ ΓΕΩΡΓΑΝΤΗ, www.culturenow.gr, 1.8.2022
«Εμφίλια» γραφή
We are such stuff as dreams are made on
and our little life is rounded with a sleep
Από την Τρικυμία του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Πράξη Δ.
Η περιοχή της Ηπείρου, ως γενέθλιος τόπος, όχι μόνο μας έχει δώσει πολύ σημαντικούς πεζογράφους (Χατζής, Μηλιώνης, Γκουρογιάννης, Δημητρίου κ.ά.) αλλά και συχνά πρωταγωνιστεί, ως σκηνικό σε σύγχρονα λογοτεχνικά έργα, η δράση των οποίων διαδραματίζεται στο πετρώδες και εντυπωσιακό τοπίο της και στο ιδιαίτερο πολιτισμικό στίγμα της. Ελάχιστα, ωστόσο, έχουν γραφεί από γυναίκες συγγραφείς. Ενδεικτικά μπορούμε να θυμηθούμε την εξαιρετική συλλογή διηγημάτων Του χιονιού της Τασίας Βενέτη (Τό Ροδακιό, 2013). Τη σκυτάλη, πλέον, λαμβάνει η Ισμήνη Καρυωτάκη με τη μυθιστορία της Φυγόδικος δεν ήμουν, από τις εκδόσεις «Ποταμός» για να συμπληρώσει όψεις αυτού του τόπου που εξακολουθεί να μεταμορφώνεται διαρκώς και να μυθο-ποιείται.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
Ελένη Πατσιατζή, https://frear.gr, 13.7.2022
