Το καλάθι σας είναι άδειο!
Εισαγωγή: Κώστας Καλφόπουλος
Μετάφραση, πρόλογος: Κατερίνα Σχινά
Μετάφραση: Σόνια Βλάντη
Η σχόλη ως υπέρτατη ευτυχία, σύμφωνα με τον Σοπενάουερ, (πρέπει να) αποδεσμεύεται πλήρως από τα όρια της πράξης και της παράλειψης. Όμως, κάτι τέτοιο «είναι ακόμα εφικτό στον κόσμο των E-mail, των iPhones και του BlackΒerry, του συστηματικού ηλεκτρονικού βομβαρδισμού;» αναρωτήθηκε πρόσφατα ο Spiegel, αφιερώνοντας εξώφυλλο και κύριο θέμα στην «τέχνη της σχόλης στην ψηφιακή εποχή».
ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΓΡΑΨΑΝ:
ΤΟ Andro διαβάζει Potamos: Η τεμπελιά ως πραγματική αλήθεια του ανθρώπου.
«Με το μικρό αυτό κείμενο θέλω να εκμηδενίσω τη συκοφαντία και να καταστήσω την τεμπελιά από μητέρα όλων των ατελειών, μητέρα της τελειότητας».
Πάντοτε αισθανόμουν παράξενα όταν άκουγα ή διάβαζα αποδοκιμαστικά λόγια για την αποδεδειγμένη τεμπελιά του τάδε ή του δείνα, μέλους της κυβέρνησης ή απλού συγγενή. «Οκνηρία μήτηρ πάσης κακίας» – ολόκληρη η ανθρωπότητα, όλα τα έθνη ενωμένα στιγμάτισαν αυτήν την ιδιαίτερη δραστηριότητα του ανθρώπου. Αυτό το κατηγορητήριο εναντίον της τεμπελιάς πάντα μου φαινόταν άδικο. Γιατί, άραγε, εξυμνούμε τόσο την εργασία, τη δοξολογούμε, της πλέκουμε το εγκώμιο, ενώ στηλιτεύουμε την τεμπελιά; Γιατί, άραγε, στο σύνολό τους οι τεμπέληδες είναι επονείδιστοι, φέρουν τη σφραγίδα της τεμπελιάς, τη σφραγίδα της μητέρας-τεμπελιάς, ενώ και ο τελευταίος εργαζόμενος είναι προορισμένος για τη δόξα, τις τιμές, τους επαίνους; Πάντοτε σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να ίσχυε το εντελώς αντίθετο: καταραμένη πρέπει να είναι η δουλειά, όπως το διδάσκουν οι θρύλοι για τον παράδεισο, ενώ η τεμπελιά πρέπει να ’ναι ο βασικός σκοπός του ανθρώπου. […]
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ
andro.gr, 15.5.2016
Tρία βιβλία με σκέψη
Τρία βιβλιαράκια μια σταλιά που τα κουβαλώ μέσα στην τσάντα μου ένα μήνα τώρα. Όλα μαζί δεν φτάνουν καν τις 200 σελίδες και εγώ τα διαβάζω αποσπασματικά στο μετρό, στο λεωφορείο, όπου μου δίνεται η ευκαιρία για μια κλεφτή ματιά. Έχω γεμίσει με τόσα post it τις σελίδες του που ντρέπομαι. Δεν έχουν χαρακτήρες για να σας τους περιγράψω, ούτε δρώμενα, πλοκή που εξελίσσεται και σε κρατά σε εγρήγορση. Μόνο λόγος. Και σκέψεις που ξεδιπλώνονται μπροστά σου για να σε προβληματίζουν, να σε βουτήξουν στα βαθιά, πένες τόσο αδυσώπητες που σε αφήνουν έκπληκτο.
Πρέπει να σας προειδοποιήσω, μην αφήσετε το μέγεθος τους να σας ξεγελάσει. Κάθε πρόταση είναι και μια στάση, ένα σκάλωμα. Το Tι σημαίνει για κείνον η ζωή και πως έγινε σοσιαλιστής του London είναι ένα απίστευτα ειλικρινές και αυτοσαρκαστικό κείμενο. Αν είσαι θαυμαστής των έργων του ή έχεις διαβάσει κάποιο από τα βιβλία του θα ενθουσιαστείς με την κριτική που ασκεί στον εαυτό του, τις πικρές σκέψεις του αλλά και την εμμονή του στην πίστη της ηθικής ανωτερότητας του ανθρώπου. Ένα προσωπικό οδοιπορικό στις ανθρώπινες κάστες της εποχής του γεμάτο αλήθεια και απογοήτευση, μια κατακρήμνιση των αρχών του μέσα από βιωματική αντίληψη που τον κάνει να επιστρέφει στις ρίζες του, στις αρχικές του επιλογές και εξηγεί στον αναγνώστη του την μετέπειτα συγγραφική του πορεία.
Η αντιπαράθεση (μπορεί και όχι) του Stevenson με τον Malevitch σχετικά με τις έννοιες της τεμπελιάς και της φυγοπονίας, της αναζήτησης της ευτυχίας μέσα από την σχόλη ή την δημιουργικότητα είναι άκρως ενδιαφέρουσα, ειδικά στις μέρες μας. Μπορεί κανείς να το διαβάσει μόνο και μόνο για να αναρωτηθεί το πόσο έχουν αλλάξει οι βασικές αξίες της ζωής ή τα φιλοσοφικά ερωτήματα με την πάροδο των αιώνων. Η αλήθεια είναι ότι το ίδιο το βιβλίο σε δοκιμάζει με το θέμα του ειδικά αν ξεχάσεις ότι διαβάζεις δοκίμιο και προσπαθήσεις να αναγάγεις τα ερωτήματα του στην σημερινή εποχή.
Το δοκίμιο του Hazlitt είναι γραμμένο σχεδόν δυο αιώνες πριν αλλά τόσο επίκαιρο που θα μπορούσε να είχε γραφτεί χθες. Θεωρώ ότι είμαι παντελώς ανίκανη να σας μεταφέρω έστω και λίγο την διεισδυτικότητα και την οξύτητα του λόγου του, για αυτό διαβάστε το. Ο συγγραφέας αναλύει την άποψη του περί χυδαιότητας και προσποίησης της αριστοκρατίας αλλά και του όχλου, ξεσκεπάζει μέσα από παραδείγματα και αναγωγές σε ήρωες βιβλίων της εποχής του την υποκρισία των ανθρώπων όπου και αν ανήκουν και αναδεικνύει το κοπιαστικό εσωτερικό παίδεμα που απαιτείται από τον καθένα μας για να κρατηθεί μην πέσει στην εύκολη παγίδα των «ταμπελών».
Μπορεί να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις μαζί του αλλά θα θαυμάσεις την ικανότητα του να σε οδηγεί σταδιακά στην δική του αλήθεια μέσα από την λεπτομέρεια.
Η αλήθεια είναι ότι διαβάζοντας και τα τρία βιβλία βρέθηκα να αναρωτιέμαι ποια θα ήταν η άποψη του Hazlitt για τα δυο προηγούμενα...
της Αρτέμιδος Καπούλα, www.protagon.gr, 29.11.2010
Προϋπόθεση η τεμπελιά
Υπό μία έννοια η τεμπελιά είναι το πιο ανοχύρωτο δικαίωμα στην εποχή της αναλογικής και ψηφιακής παγκοσμιοποίησης, ενώ τα θεμέλια της θεωρητικής υποστήριξής της τέθηκαν από το εμβληματικό κείμενο του κουμπάρου του Μαρξ, Πολ Λαφάργκ, με τον τίτλο «Δικαίωμα στην τεμπελιά».
Με το παρόν βιβλιαράκι 80 σελίδων, δύο άγνωστα κείμενα των Μάλεβιτς και Στίβενσον επαναπροσεγγίζουν το θέμα της τεμπελιάς στο φόντο μιας εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί και έχει τις ρίζες της στον Διαφωτισμό.
Τότε, που όπως σημειώνει και ο Κώστας Καλφόπουλος στην εισαγωγή του βιβλίου, η ανερχόμενη αστική τάξη αναζητεί εναγωνίως την ταυτότητά της και τη θέση της στις δυτικές κοινωνίες μέσα σε έναν νέο κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας που πυροδοτείται μέσω της βιομηχανικής επανάστασης.
Ο Μάλεβιτς, ζωγράφος από το Κίεβο, στη δική του οπτική για τη σχόλη- σε μια εποχή που η δράση ήταν συνώνυμο της προόδου και ο θετικισμός είχε φετιχοποιηθεί- εντάσσει τη σκέψη του στη σοσιαλιστική προοπτική.
Από την άλλη, ο σκωτσέζος συγγραφέας της Νήσου των Θησαυρών και του Δόκτορος Τζέκιλ και Κυρίου Χάιντ, Στίβενσον, πατάει πάνω στη θεώρηση του Μοντεσκιέ, που ήθελε την απραξία να προκαλεί πάντα μια διάσπαση της σκέψης, αν και στο δικό του κείμενο «Απολογία ενός αργόσχολου» υπερασπίζεται με ριζοσπαστικό τρόπο την έννοια της σχόλης και υποστηρίζει πως η αναψυχή είναι πιο ευεργετική από την υποχρέωση. Μάλιστα, καυτηριάζοντας την υπεραπασχόληση σε σχολείο, πανεπιστήμιο, αγορά, την ταυτίζει με την ανεπαρκή ζωτικότητα, ενώ την ικανότητα για σχόλη με μια ισχυρή αίσθηση προσωπικής ταυτότητας αλλά και μια καθολική προσέγγιση της γνώσης (καλύτερος ο Διογένης στο πιθάρι από τον θετικιστή Μέγα Αλέξανδρο, θα συμπληρώναμε!).
Ο Καζιμίρ Μάλεβιτς στο δικό του κείμενο αντικρούει την άποψη ότι η αργία είναι μητέρα πάσης κακίας και παραλληλίζοντας τα κοινωνικά συστήματα καπιταλισμού και σοσιαλισμού (με κριτική υποστήριξη του δεύτερου) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τεμπελιά είναι η αφετηρία κάθε εργασίας και μάλιστα το νέο κοινωνικό συμβόλαιο - που θα προκύψει από τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής - θα έχει καρπό τις λιγότερες ώρες εργασίας και τον πραγματικά ελεύθερο χρόνο (όχι ως προέκταση του εργάσιμου, θα συμπληρώναμε).
Ετσι κι αλλιώς, από τα δύο γλαφυρά κείμενα των δύο οξυδερκών στοχαστών επιβεβαιώνεται η ανωτερότητα της τεμπελιάς, όχι όμως αποσυνδεδεμένη από την προκοπή της ατομικής και συλλογικής εργασίας αλλά ως βασική προϋπόθεση και των δύο.
του Δημήτρη Ν. Μανιάτη, Nσυν-Βιβλιοδρόμιο, 13-14.11.2010
